“Swap” Türkçe ’de “takas, değiş-tokuş” anlamlarına gelen İngilizce bir kelimedir. Finansal piyasalardaki uygulamasında ise swap; döviz, faiz yada menkul kıymetlerin veya bunlara ait nakit akışlarının yani ödeme yükümlülüklerinin belirli bir süre sonunda yada süre boyunca takas edilmesi işlemlerini ifade etmektedir.
Swap işlemleri döviz, kıymetli maden, faiz, hisse senedi ve bono/tahvil gibi pek çok varlığın işleme konu olabileceği şekilde yapılabilmektedir. Başlıca swap işlemlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Bir paranın başka bir para ile değiştirilmesi ve belirli bir süre sonunda değiştirilen anaparaların geri verilmesi için yapılan vadeli işlem anlaşmalarıdır. Döviz Swap işlemlerinde işlem başlangıcında el değiştirilen tutarlar anlaşmada belirlenen vade tarihinde yine anlaşmada belirlenen kur/parite ile hesaplanan tutarlar üzerinden geri verilmektedir. Diğer bir ifade ile döviz swap’ı anlaşma tarihinde yapılan bir spot döviz işlemi ile vade tarihinde yapılması üzerinde anlaşılan ilk işlemin tersi yönünde bir forward işleminin bileşimi olarak oluşturulmaktadır. (İlk işlem spot alış ise vade tarihinde forward satış sözleşmesi, ilk işlem spot satış ise vade tarihinde forward alış sözleşmesi yapılır.)
- Faiz Oranı Swap’ı (IRS – Interest Rate Swap)
Müşterilerin faiz oranlarındaki dalgalanmalar sonucu oluşacak faiz riskinden korunmak için veya faiz oranlarındaki değişikliklerden getiri elde etmek için belirli bir vade içinde belirlenen yöntemlerle hesaplanmış faiz akımlarını karşılıklı olarak takas ettikleri işlemleri ifade etmektedir.
- Çapraz Döviz Swap’ı (XCCY Swap – Cross-Currency Swap)
Çapraz Döviz Swap’ı, Faiz Oranı Swap’ı ile Döviz Swap işlemlerinin birleştirilmesi ile oluşturulmaktadır. Bu işlem müşteriler hem yükümlülükleri/alacakları neticesinde oluşan kur riskine hem de faiz riskine karşı koruma elde etmeyi hedeflemektedirler. Diğer bir ifade ile müşteri bir para birimi üzerinde olan yükümlülük/alacağını başka bir para birimine çevirme imkanına sahip olmaktadır.
- Toplam Getiri Swap’ı (TRS – Total Return Swap)
Toplam getiri swap’ı anlaşmalarında taraflardan biri fonlama maliyetini (yani değişken veya sabit faiz) ödeyerek diğer taraftan dönemler itibariyle işlem konu varlığın (hisse senedi, endeks, emtia, tahvil, Euro Bond gibi) getirisini almaktadır. Bu işlem sayesinde müşteriler bilançolarına ilgili varlığı almadan işleme konu varlığa sahipmiş gibi getirisinden yararlanma imkanına kavuşmaktadır. Diğer yandan ise eğer müşteri söz konusu varlığa sahip ise işleme konu varlığın değerindeki düşüşlere karşı koruma elde etmektedir.